به موجب قانون مصوب سال 83 مجلس شورای اسلامی افرادی که به تشخیص کمیسیون پزشکی سازمان بهزیستی بر اثر ضایعه جسمی ، ذهنی ، روانی یا توأم ، اختلال مستمر و قابل توجهی در سلامت و کارایی آنان ایجاد گردد.
قانون حمایت جامع از حقوق معلولان:
به موجب قانون مصوب سال 83 مجلس شورای اسلامی افرادی که به تشخیص کمیسیون پزشکی سازمان بهزیستی بر اثر ضایعه جسمی ، ذهنی ، روانی یا توأم ، اختلال مستمر و قابل توجهی در سلامت و کارایی آنان ایجاد گردد به طوری که موجب کاهش استقلال آنان در زمینه اقتصادی و اجتماعی و اقتصادی شود و در یکی از گروه های 6 گانه اصلی به شرح ذیل قرار داشته باشد معلول شناخته می شوند:
1. معلولیت جسمی حرکتی.
2. معلولیت ذهنی.
3. معلولیت بینایی.
4. معلولیت شنوایی.
5. معلولیت گفتاری.
6. معلولیت بیماران روانی مزمن.
و درصد معلولیت در هر گروه بر اساس درجه بندی رتبه ای بوده و در چهار سطح خفیف ، متوسط، شدید و خیلی شدید تعیین شده است.
تبصره 1: وضعیت جسمی ، روحی و روانی معلول می بایست مجدداً در شورای پزشکی وظیفه عمومی محل مطرح و در مورد عدم کارآئی و نیاز به مراقبت وی اظهار نظر شود.
تبصره2: یک یا دو نفر از فرزندان یا برادران معلولان به شرح زیر از خدمت دوره ضرورت معاف می باشند.
ردیف نوع کفالت شرایط احراز
1 . پدر یا مادر یا هر دو معلول باشند
1) معلولیت پدر یا مادر مورد تائید سازمان بهزیستی باشد.
2) معلولیت مورد تائید شورای پزشکی معاونت وظیفه عمومی شهرستان- استان باشد.
3) مشمول فاقد غیبت باشد.
4) با رضایت پدر یا مادر یکی از فرزندان معرفی شود.
2 . دو فرزند ( خواهر یا برادر) معلول باشند.
1) معلولیت فرزندان مورد تائید سازمان بهزیستی باشد.
2) معلولیت فرزندان مورد تائید شورای پزشکی معاونت وظیفه عمومی شهرستان- استان باشد.
3) مشمول فاقد غیبت باشد.
4) با رضایت پدر یا مادر یکی از فرزندان معرفی شود.
3 . پدر یا مادر و دو نفر از فرزندان معلول باشند. (حداکثر دو نفر معاف هستند)
1) معلولیت پدر یا مادر و دو فرزند مورد تائید سازمان بهزیستی باشد.
2) معلولیت پدر یا مادر و دو فرزند مورد تائید شورای پزشکی معاونت وظیفه عمومی شهرستان – استان باشد.
3) مشمول فاقد غیبت باشد.
4 . همسر معلول باشد
1) معلولیت همسر مورد تائید سازمان بهزیستی باشد.
2) معلولیت همسر مورد تائید شورای پزشکی معاونت وظیفه عمومی شهرستان – استان باشد.
3) مشمول فاقد غیبت باشد.
4) معلولیت همسر بعد از ازدواج حادث شده باشد.
5. کسانیکه تا قبل از ابلاغ آئین نامه (22/1/85) با خانمی معلول ازدواج کرده باشند واجد شرائط میباشند.
تبصره: خواهر یا برادر مشمول که معلول است، در صورتیکه متأهل باشد خودشان می توانند فرزند خود را معاف نمایند و نمیتوانند یک بار برادر و بار دیگر فرزند خود را از خدمت معاف کنند.
طبق ماده 110و111 آئین نامه اجرایی : مشمولان مقیم خارج از کشورکه مدعی کفالت هستند مکلفند مدارک مورد نیاز را به نمایندگی سیاسی یا کنسولگری جمهوری اسلامی محل اقامت و در صورت نبودن نمایندگی سیاسی در محل اقامت به نزدیکترین نمایندگی سیاسی تسلیم نمایند تا از طریق وزارت امور خارجه به سازمان وظیفه عمومی ارسال گردد.
به وضع مشمولیت این قبیل مشمولان درحوزه مرکزی تهران رسیدگی ودر صورتی که رای هیئت رسیدگی مبنی برمعافیت صادر گرددکارت معافیت به منظور تحویل به مشمول به وزارت امور خارجه ارسال خواهد شد.
تذکر : در صورت درخواست انواعی از معافیت کفالت که لازم است بستگان مشمول در شوراهای پزشکی معاینه شوند مانند (پدر کمتر از 59 سال و نیازمند مراقبت ، خواهر یا برادر بیمار و....) با توجه به اینکه هنوز هیچ سازوکاری در خصوص تشکیل شوراهای پزشکی در خارج از کشور وجود ندارد بایستی جهت معاینه در شوراهای پزشکی به داخل کشور مراجعه نمایند.
فصل پنجم: معافیت پزشکی
برابر ماده 39 قانون خدمت وظیفه عمومی مشمولان از نظر وضع مزاجی و استعداد جسمی و روانی به چهار دسته به شرح زیر تقسیم می شوند:
1) کسانی که از نظر جسمی و روانی سالم و قادر به انجام خدمت هستند که این قبیل مشمولان بایستی به خدمت دوره ضرورت اعزام شوند.
2) کسانی که به علت نقص عضو یا ابتلاء به بیماری از سلامتی کامل برخودار نبوده اما قادر به انجام خدمت در امور غیر رزمی میباشند که این قبیل افراد به خدمت اعزام لیکن در امور غیر رزم خدمت می نمایند.
3) مشمولانی که به علت عدم رشد یا ابتلاء به بیماری موقتاً قادر به انجام خدمت دوره ضرورت نیستند که بایستی خود را معرفی و تعیین و تکلیف نمایند.
4) مشمولانی که به علت نقص عضو و یا ابتلا به بیماری جسمی و یا روانی به طور دائم قادر به انجام خدمت دوره ضرورت نیستند که بایستی خود را معرفی و از معافیت پزشکی استفاده نمایند.
تبصره: نحوه طبقه بندی مشمولان و طرز معاینه و ضوابط معافیت پزشکی آنان به موجب آئین نامه معاینه و معافیت پزشکی خواهد بود.
که متقاضیان اینگونه معافیت می توانند با مراجعه به دفاتر پست یا دفاتر پلیس +10، آئین نامه مذکور را تهیه و استفاده نمائید.
تذکر : لازم به ذکر است با توجه به اینکه در حال حاضر آئین نامه و دستور العملی جهت تشکیل شوراهای پزشکی در خارج از کشور وجود نداشته و کلیه متقاضیان معافیت پزشکی که در خارج از ایران می باشند بایستی توسط شوراهای پزشکی در داخل کشور معاینه و به درخواست آنان رسیدگی گردد لذا مدارک لازم و روند رسیدگی به درخواست آنان دقیقا مشابه روند رسیدگی به درخواست معافیت پزشکی در داخل کشور می باشد.
فصل ششم: معافیت موارد خاص
1- فرزند دوم شهدا از انجام خدمت دوره ضرورت معاف می باشد.
2- یکی از فرزندان مفقودالاثرها و آزادگان که به واسطه استفاده برادر آنها ( مفقودالاثر و آزاده) از معافیت خانواده شهدا، سرباز شناخته شده از خدمت معاف می باشد.
3- یکی از برادران مفقودالاثرها و آزادگان که به واسطه استفاده فرزند آنها ( شهید، مفقودالاثر و آزاده) از معافیت خانواده شهدا، سرباز شناخته شده از خدمت معاف می باشد.
4- یکی از فرزندان مفقودالاثرها و آزادگان که قبلاً برادرش (فرزند دیگر مفقودالاثر و آزاده) از معافیت خانواده شهداء استفاده نموده و لی به دلیل فوت یا مهاجرت تا پایان سال 1379 نزد خانواده اش نباشد از خدمت معاف می باشد.
5- کلیه جانبازان 15% و بالاتر و یکی از فرزندان جانبازان 25% وبالاتر و دو فرزند جانبازان 50% و بالاتر از خدمت معاف میباشند.
6- یکی از فرزندان رزمندگان دارای 30 ماه سابقه جبهه و دو فرزند رزمندگان دارای60ماه سابقه جبهه از خدمت معاف میباشند.
7- یکی از فرزندان افرادی که جمع درصد جانبازی و سابقه جبهه آنها به 30 امتیاز و دو فرزند افرادی که جمع درصد جانبازی و سابقه جبهه آنها به 60 برسد از خدمت معاف می باشند.
8- یکی از فرزندان آزادگانی که بیش از سه سال در اسارت بوده ولی فرزندشان بعد از آزادی به سن سربازی رسیده است از خدمت معاف می باشد.
9- آن دسته از خانواده شهدا ، مفقودالاثرها ، جانبازن، آزادگان و رزمندگان که یکی از فرزندان آنها از خدمت معاف شده لیکن ضرورت استفاده از معافیت صادره مذکور به دلیل فوت ، استخدام در نیروهای مسلح و . . . منتفی گردیده می تواند با ابطال کارت معافیت صادر شده کارت جدید را برای نفر دوم خانواده اختصاص دهند.
10- کلیه خانواده هایی که دارای فرزند معلول جسمی ذهنی باشند یکی از فرزندان آنها از خدمت معاف می گردد.
11- کلیه مادران فاقد شوهر تحت پوشش کمیته امداد حضرت امام خمینی (ره) که حداکثر دارای دو فرزند ذکور بالای 18 سال باشند یکی از فرزندان آنها از خدمت معاف می گردد.
12- کلیه مشمولانیکه تنها برادر آنان در حین خدمت و بعلت ماموریت ناشی از خدمت فوت شده باشند از خدمت معاف میباشند.
13- کلیه مشمولان زیر دیپلم ، دیپلم، فوق دیپلم (متولدین 1338 تا پایان 1354) – لیسانس(متولدین تا پایان سال 1354)- فوق لیسانس (متولدین تا پایان سال 1352)- دکتری غیر پزشکی (متولدین تا پایان سال 1350) – دکتری دامپزشکی و پزشکی (متولدین تا پایان سال 1344) میتوانند از معافیت عفو رهبری استفاده نموده و از خدمت معاف می باشند.
تذکر : لازم به ذکر است با توجه به اینکه شرط لازم و ضروری در تعلق معافیتهای موارد خاص (بجز معافیت عفو رهبری )تایید و ارسال برگه های تاییدیه از سوی ارگانهای ذیربط در رابطه با هر یک از انواع معافیتهای موارد خاص بوده و و تمامی مراجع تایید کننده این نوع معافیت در داخل کشور حضور دارند لذا در صورت تمایل مشمولان خارج از کشور از استفاده از اینگونه معافیتها ، می بایست مدارک در داخل کشور تکمیل و به سازمان وظیفه عمومی ارسال گردد و ضمنا در صورت نیاز به طی آموزش رزم مقدماتی، بایستی در تاریخ مشخص شده از سوی سازمان وظیفه عمومی حضور بهم رسانند.
